Producten op alfabet spacer Productgroepen spacer Achtergrond informatie spacer Leveranciers producten spacer Protocollen en richtlijnen spacer Tips and tricks spacer Home pagina

Wondwijzers: hulp bij het kiezen

De keuze van het product moet worden afgestemd op het type wond (zie differentiële diagnose), de hoeveelheid wondvocht (exsudaat) en de fase waarin de wond zich bevindt. Wondgenezing verloopt normaal gesproken in opeenvolgende fasen:

hemostase (bloedstolling) 
inflammatie en debridement (ontsteking en opruiming dood weefsel)
granulatieweefsel vorming (nieuwvorming van vaatrijk bindweefsel)
epithelialisatie (ingroei van nieuwe huid)
remodelleren (geleidelijke omvorming van littekenweefsel)


Fasen in wondgenezing

De fasen lopen gedeeltelijk in elkaar over. Bij chronische wonden (ulcera) is in het begin zwarte en/of gele necrose aanwezig. Het dode weefsel wordt opgeruimd en vervangen door rood granulatieweefsel, waar vervolgens het roze epitheel overheen groeit. Op grond van deze kleurveranderingen is het zwart-geel-rood model ontwikkeld, een versimpeld model van wat er gaande is in de wond. Voor meer details: zie het zwart geel rood model. Veel fabrikanten gebruiken dit model als basis voor wondwijzers, product indeling systemen op basis van de kleur van de wond. Als tweede criterium wordt door sommigen de hoeveelheid exsudaat die de wond produceert gehanteerd (vochtig-droog balans).


Zwart, geel en rood in een wond: wat is het ?

Zwarte kleuren worden meestal gezien bij arteriële afsluiting, waarbij een gedeelte van epidermis en dermis acuut afsterven, soms tot op grote diepte. De zwarte tinten worden gevormd door de gemummificeerde epidermis en haemorrhagische necrose. Gestagneerd en gestold bloed is nog overal aanwezig in het afgestorven weefsel en geeft het de donkere kleuren. Gele kleuren verschijnen na de verwijdering van zwart necrotisch weefsel, en zijn vanaf het begin zichtbaar bij langzamer progressieve ulceraties zoals het ulcus cruris venosum. De gele kleuren worden gevormd door een combinatie van niet gevasculariseerd vet en bindweefsel, een fibrine laag, en exsudaat met leukocyten. Zowel het zwarte als het gele materiaal dient te worden verwijderd, en dit proces wordt debridement genoemd. Rode kleuren verschijnen na de debridement fase, de wond wordt gevuld met rood, gezond granulatieweefsel, bestaande uit nieuwgevormde capillairen en fibroblasten.

Een eenvoudige definitie van debridement is: het verwijderen van necrotisch oftewel niet-gevasculariseerd weefsel. Er zijn verscheidene methoden om dit van buitenaf te bewerkstelligen, grofweg in te delen in chirurgisch en niet-chirurgisch. Daarnaast wordt dood weefsel ook door het lichaam zelf op geruimd d.m.v enzymatische afbraak en phagocytose door leukocyten en macrofagen. Dit proces wordt autolytisch debridement genoemd. Autolytisch debridement kan worden bevorderd door een vochtig wondklimaat te creëren. Uitgedroogd necrotisch materiaal is moeilijker op te ruimen, het simpel bevochtigen ervan versneld al de afbraak; daarnaast is een vochtige wondomgeving nodig voor een optimale functie van enzymen en cellen. Nadeel van een vochtig wondklimaat is dat ook bacteriën sneller groeien, en dat men dus alert moet zijn op infecties met potentieel gevaarlijke bacteriën.

Het is belangrijk om te beseffen dat de debridement fase geen geïsoleerde fase is. Dood weefsel wordt verwijderd, maar tegelijkertijd wordt het vervangen door de vorming van granulatieweefsel. Het eindresultaat van beide gelijktijdige processen is dat een wond geleidelijk veranderd van rood naar geel.

De keuze van wondbehandeling en wondbedekkers moet worden afgestemd op de fase waarin de wond zich bevindt. In het begin kunnen agressieve methoden worden gebruikt zoals chirurgisch debridement of het gebruiken van actieve chloorverbindingen (EUSOL), later kiest men voor meer conservatieve methoden, zoals het verbinden van de wond met fysiologisch zoutgazen, hydrocolloid verbanden, hydrogels, of andere wondbedekkers die een vochtig wondklimaat creëren.

In de onderstaande figuur die het verloop van wondgenezing in de tijd weergeeft, staan de verschillende verbandmiddelen en methoden gerangschikt op grond van hun geschiktheid voor een bepaalde fase:


Zwart geel rood model

bezoekers: 29-04-2020