Producten op alfabet spacer Productgroepen spacer Achtergrond informatie spacer Leveranciers producten spacer Protocollen en richtlijnen spacer Tips and tricks spacer Home pagina

Achtergrondinformatie over wondbedekkers

Zie voor hulp bij het maken van een keuze ook de pagina over wondwijzers


Gazen

Het meest simpele en ook oudste verband is het gaaskompres. Gazen worden al eeuwenlang gebruikt voor het verbinden van wonden. Van oudsher zijn gazen van katoen gemaakt. Deze gazen zijn geweven (woven) van katoenvezels, zijn sterk wateropnemend (hydrofiel) en hebben een ruw oppervlak. Meerdere laagjes gaasvormig geweven katoen worden gevouwen tot een kompres. De kompressen zijn in verschillende afmetingen en dikten verkrijgbaar. Er zijn ook gazen die van cellulosevezels worden gemaakt, deze zijn nonwoven, nemen iets minder snel vocht op en hebben een gladder oppervlak. Voor het verbinden van een gemiddelde wond maakt het niet uit of men katoenen woven of de goedkopere cellulose nonwoven gaaskompressen gebruikt. Voor sommige toepassingen maakt het wel uit, voor de wet-to-dry mechanische reiniging van chronische wonden (zie verder) is een katoengaas beter, en ook bij sommige ingrepen, bijvoorbeeld bij laagsgewijze verwijdering van huidtumoren met elektrocoagulatie zijn de ruwe eigenschappen van het katoengaas nodig. Ook absorberen katoenen gazen veel sneller en veel beter bloed, wat bij ingrepen belangrijk is als er bloedingen optreden.

Geweven katoenen hydrofiel gaas Nonwoven gaas van cellulosevezels
woven katoenen gaas non-woven gaaskompres

Links naar tabel met bestelinformatie:
- hydrofiele verbandgazen en kompressen, katoen
- hydrofiele verbandgazen en kompressen, non-woven
- overige gazen / verbanden
naar boven

Sterk absorberende gaaskompressen

Dit zijn kompressen die zeer veel vocht kunnen absorberen. Ze bestaan uit meerdere lagen absorberend materiaal, op basis van diverse materialen, waaronder cellulose. De toplaag is vaak van een niet doorlaatbare kunststof om doorlekken te voorkomen. Deze kompressen worden gebruikt bij sterk exsudatieve wonden, bijvoorbeeld bij patiënten met veneuze ulcera die ook decompensatio cordis hebben, of bij grote decubitus ulcera. Hetzelfde materiaal wordt ook gebruikt als onderlegger bij ingrepen en bij incontinentie (celstof matjes) en het is ook verwerkt in luiers en incontinentiematerialen.

Mesorb absorberend celstof kompres Exsupad absorberend celstof kompres
Mesorb celstof kompres Exsupad celstof kompres

Links naar tabel met bestelinformatie:
- absorberende kompressen
naar boven

Gazen gedrenkt in vloeistoffen

Gazen kunnen ook bevochtigd worden met vloeistoffen, waardoor weer andere toepassingen ontstaan. Het meest gebruikt zijn katoenen gazen gedrenkt in 0.9% NaCl oplossing (NaCl-gazen). Deze gazen worden gebruikt voor het reinigen van chronische wonden (ulcus cruris venosum, andere ulcera, decubitus ulcera, ondermijnde wonden, geïnfecteerde wonden). De gazen worden vochtig aangebracht en 3 keer per dag gewisseld. Het aanhangend vocht verweekt het beslag en ander ongewenst materiaal op het wondbed, en door het verdampen aan de oppervlakte absorbeert het gaas wondvocht en hecht zich vast aan de wondbodem. Bij het lostrekken van het gaas wordt de wond iedere keer mechanisch gereinigd (mechanical debridement), en door dit meerdere malen te doen gedurende enkele dagen ontstaat uiteindelijke een mooie rode en schone wond. Deze methode wordt ook wel wet-to-dry treatment genoemd. Het is een simpele en doeltreffende methode, alleen wel arbeidsintensief vanwege het vele wisselen.

Gazen gedrenkt in fysiologisch zout Gazen gedrenkt in fysiologisch zout
NaCl-gazen NaCl-gazen


Gazen gedrenkt in antiseptische vloeistoffen

Gazen kunnen in plaats van NaCl ook doordrenkt worden met een antiseptische oplossing. Het gaas dient dan als transportmiddel en reservoir voor een vloeistof die gedurende korte of langere tijd de bacteriën dood die altijd in chronische wonden te vinden zijn. Voorbeelden van antiseptische vloeistoffen om gazen mee te doordrenken zijn EUSOL-paraffine FNA, betadine jodium oplossing, chloorhexidine oplossing, azijnzuur 1-3% oplossing, en Prontosan oplossing. Deze antiseptische oplossingen worden vooral gebruikt in vieze wonden met veel bacteriën, zoals het ulcus cruris venosum, decubitus ulcera, en overige chronische ulcera en wonden met veel beslag en contaminatie.

In de jaren 80 en 90 verschenen publicaties waarin werd gesuggereerd dat antiseptica, waaronder EUSOL, een negatief effect zouden hebben op granulatieweefsel en wondgenezing zouden remmen. Dit was in tegenspraak met de goede klinische resultaten en jarenlange positieve ervaring van met name chirurgen en plastisch chirurgen met deze middelen. Gecontroleerde studies zijn schaars, pas de laatste tijd verschijnen die mondjesmaat [1].Inmiddels, in het tijdperk van multiresistente bacteriën, is er een kentering ingetreden en worden EUSOL en andere wondreinigende oplossingen weer volop gebruikt, met goede resultaten. De publicaties over negatieve effecten bleken alleen te berusten op in vitro studies, waarbij de antiseptica aan fibroblasten- en weefselkweken werden toegevoegd. Verder bleken de negatieve verhalen vooral de wereld in te zijn geholpen door de fabrikanten van nieuwe wondbedekkers die de oude middelen in diskrediet probeerden te brengen. In de dagelijkse praktijk is EUSOL nog steeds een van de meest effectieve wondreinigers voor ulcera en andere wonden, en het heeft geen nadelig effect op granulatieweefsel en ook niet op de wondgenezing, integendeel. De behandeling kan onbeperkt worden voortgezet tot aan de epithelialisatiefase en zelfs tot aan volledige wondsluiting. Het enige nadeel van EUSOL is dat de chlooroplossing soms pijn veroorzaakt. EUSOL wordt vanwege de frequente verbandwisseling die er bij hoort (2 x daags) vooral klinisch toegepast ter voorbereiding van huidtransplantatie, maar kan ook poliklinisch worden voorgeschreven.

EUSOL-paraffine FNA Betadine jodium oplossing
EUSOL Betadine jodium oplossing

Links naar tabel met bestelinformatie:
- Antibacteriële of antiseptische overige producten
- Wondreinigende producten
naar boven

Referenties
1. Bajaj G, Karn NK, Shrestha BP, Kumar P, Singh MP. A randomised controlled trial comparing eusol and sugar as dressing agents in the treatment of traumatic wounds. Trop Doct 2009;39(1):1-3.


Gazen geïmpregneerd met een vet (vetgazen)

In die gevallen waarin men juist niet wil dat het gaas zicht vasthecht aan de wond, kunnen vetgazen worden gebruikt. Vetgazen zijn meestal katoenen gazen geïmpregneerd met paraffine of vaseline. Deze gazen worden gebruikt in genezende wonden, waar al epitheel ingroeit. Het vetgaas is er gemakkelijk af te trekken zonder dat er jong ingroeiend epitheel wordt losgetrokken, het verwijderen is ook minder pijnlijk. Niet alle vetgazen zijn hetzelfde: de maaswijdte verschilt. Een met 4 mm punchgrafts getransplanteerd ulcus kan bijvoorbeeld worden bedekt met Jelonet vetgaas, maar niet met Lomatuell (te grote maaswijdte, 4 mm). Als het de bedoeling is dat er exsudaat doorheen kan, of als er een antiseptische oplossing wordt aangebracht over een vetgaas, dan is juist een open katoenen gaas nodig. Verstrekt de apotheek in plaats daarvan een goedkoop nonwoven vetgaas (niet goed permeabel) dan bereikt de oplossing het wondbed niet.

Een verbeterde versie van het vetgaas is Adaptic, dit is een synthetisch gaas met gladde vezels, geïmpregneerd met een olie. Dit gaas is nog makkelijker te verwijderen omdat er geen vezels in het wondbed geïncorporeerd worden. Ook Urgotul, met een speciale coating (lipo-colloidale coating) is een makkelijk te verwijderen niet-verklevend vetgaas.

Voortbordurend op dit concept zijn er nieuwe materialen ontwikkeld, meestal glad met perforaties, die ook niet hechten aan het wondbed. Dit wordt een non-adherent contact-sheet genoemd, en dit soort laagjes niet-verklevend materiaal worden ook gebruikt als onderste laagje bij gewone huis-tuin-en-keuken pleisters en chirurgische pleisters. Ook het siliconengaas (Mepitel) is een voorbeeld van een niet verklevend wondverband. De siliconenlaag heeft uit zichzelf licht klevende eigenschappen, kleeft aan alles, maar is er toch vanwege het gladde oppervlak zonder schade of pijn af te halen. Aanvankelijk was er alleen de geperforeerde siliconenlaag als wondcontact materiaal (Mepitel), tegenwoordig is er een heel assortiment van niet-verklevende siliconen wondbedekkers.

Jelonet vetgazen Urgotul vetgaas Adaptic vetgaas
Jelonet paraffinegaas Urgotul vetgaas Adaptic vetgaas

Links naar tabel met bestelinformatie:
- vette gazen (tulle)
- niet verklevende wond contact materialen
- niet verklevende absorberende wondverbanden
- siliconen verbanden met SafeTac technologie
- overige siliconen gazen en siliconen sheets
naar boven

Niet verklevende wondcontactmaterialen

Om te voorkomen dat een wondverband vast blijft zitten aan het wondbed, wat pijnlijk is bij de verbandwisseling, kan een niet-verklevende laag worden gebruikt. Een simpel vetgaas is ook een optie. Gewone pleisters die men bij de drogist koopt hebben vaak ook al een wondkussen met een niet verklevend laagje. Dat kan een siliconenlaag zijn maar ook een gladde plastic coating met gaatjes. Voorbeelden van niet-adherente wondcontactlagen zijn Tegaderm Contact (vroeger Tegapore), Mepilex transfer, Mepitel en Mepitel one, Profore WCL en Proguide WCL, Adaptic Touch en Askina Silnet.

Tegaderm Contact wondcontactlaag Mepitel siliconen wondcontactlaag Mepitel One siliconen wondcontactlaag Mepilex Transfer wondcontactlaag
Tegaderm Contact Mepitel Mepitel One Mepilex Transfer

Links naar tabel met bestelinformatie:
- niet verklevende wond contact materialen
naar boven

Niet verklevende absorberende verbanden

Niet-verklevende absorberende verbanden hebben een wondcontactlaag die niet verkleeft aan het wondbed. Voorbeelden zijn Melolin en Melolite, absorberende verbanden met een gladde plastic coating waarin gaatjes zijn gemaakt. Er is ook een absorberend hydrofiel kompres (Ete) dat nauwelijks zou verkleven.

Melolin niet-verklevend absorberend verband Melolite niet-verklevend absorberend verband Ete niet-verklevend absorberend verband
Melolin Melolite Ete

Links naar tabel met bestelinformatie:
- niet verklevende absorberende wondverbanden
naar boven

Antibacteriële vetgazen

Er bestaan vetgazen geïmpregneerd met jodium (betadine jodium desinfectiegazen, Braunol zalfgazen, Inadine gazen), chloorhexidine (Bactigras vetgazen), fucidine (Fucidin Intertulle vetgazen), of zilver (Urgotul vetgaas). Deze gazen combineren de functies vetgaas en antiseptisch. Ze kunnen worden gebruikt in ulcera, maar ook in postoperatieve wonden die opengelaten worden. Bijvoorbeeld na deroofing procedures bij hidradenitis suppurativa: 1-2 x per dag spoelen en de wond bedekken met een betadine jodium zalf gaas en een droog gaas.

Betadine desinfectiegazen Braunol betadine jodium gazen Bactigras chloorhexidine gazen Fucidine vetgazen
Betadinegaas Braunol betadine zalfgazen Bactigras zalfgazen Fucidin gaas

Links naar tabel met bestelinformatie:
- Antibacteriële of antiseptische producten
naar boven

Zalven, crèmes en gels in wonden

Qua consistentie en vehiculum kunnen zowel zalven als crèmes en gels worden gebruikt in wonden. Crèmes en gels zijn hydrofiel en daarom eenvoudig aan te brengen en te verdelen over het wondbed. Een vette zalf is hydrofoob en plakt aan alles behalve het wondbed. Toch worden vette zalven gebruikt in wonden, er bestaan zelfs meer zalf spécialités voor in wonden dan crèmes (betadine zalfgazen, betadine jodiumzalf, collagenase zalf, Iodosorb zalf). De zalven worden met een spatel aangebracht, of uitgesmeerd op een gaas dat vervolgens tegen de wond wordt aangelegd. Voorbeelden van gebruik van dit soort producten: bij pyoderma gangrenosum kunnen Protopic zalf of klasse IV corticosteroïden (Dermovate zalf) worden gebruikt, vaak afgewisseld met Flammazine crème (zilversulfadiazine crème), fucidinezalf of fusidinecrème. Bij hypergranulatie weefsel kan men Dermovate crème of zalf gebruiken. Sommige wonden in de epithelialisatie fase reageren soms zeer goed op 1:1 mengsels van Dermovate crème en zinkoxidesmeersel. Bij stinkende oncologische wonden kan metronidazol 1% gel worden gebruikt. Als pijnstilling kan EMLA crème worden gebruikt, maar ook Instillagel of lidocaïne preparaten.

Geweven katoenen hydrofiel gaas Flammazine (zilversulfadiazine) creme Fucidine creme Iodosorb zalf
Betadine zalf Flammazine crème Fucidin crème Iodosorb zalf

Links naar tabel met bestelinformatie:
- Antibacteriële of antiseptische overige producten
naar boven

Zilververbanden

Zilverionen hebben een antibacteriële werking. Dat was al lang bekend, in de jaren 70 werden de oogjes van pasgeborenen ingedruppeld met zilvernitraat oplossing te preventie van conjunctivitis gonorroica. En tot diep in de jaren 80 werden op vele benenpoli's alle ulcera ingesmeerd met zilvernitraat 0.5% in carbowax. De carbowax is op de achtergrond geraakt toen de nieuwe wondbedekkers zoals Duoderm (hydrocolloidverband) in opkomst kwamen. Maar 20-25 jaar later lijkt zilver als topicale toepassing in wonden weer herontdekt. De eerste wondverbanden met zilver waren Acticoat en Aquacel Ag. Daarna zijn er vele varianten van zilververband ontwikkeld, bijvoorbeeld in de vorm van schuimverband (Allevyn Ag, Biatain Ag, Mepilex Ag), alginaten (Algisite Ag, Acticoat Absorbent, Askina Calgitrol, Melgisorb Ag, Seasorb Ag, Silvercel, Suprasorb A + Ag, Tegaderm Alginaat Zilververband), gelerende hydrofiber verbanden (Aquacel Ag), zilversheets (Acticoat Flex 3, Acticoat Flex 7), vetgazen (Urgotul SSD), koolstofbevattende verbanden (Actisorb silver, Vliwaktiv Ag, siliconen verbanden (Mepilex Ag, Biatain Silicone Ag), en collageen matrix (Prisma). Zilververbanden zijn prijzig, een zilververband kan rond de 50 euro per stuk kosten. Daarom is het verstandig om ze selectief toe te passen, alleen in wonden waarbij men vermoed dat er een infectie meespeelt die de wondgenezing kan verstoren, en waarbij ze langere tijd op de wond kunnen blijven zitten. Bij wondinfectie kan men ook de goedkopere antiseptische oplossingen en andere producten gebruiken, of een antibioticakuur. Hoewel de effectiviteit van zilver in vitro vaststaat, is niet onomstotelijk aangetoond dat het meerwaarde heeft in een wondverband. Er is een dubbelblinde gerandomiseerde studie met Mepilex vs Mepilex Ag uitgevoerd bij ulcus cruris patiënten. Uit deze studie bleek geen verschil tussen verband met of zonder zilver.

Acticoat Flex 7 zilververband Mepilex Ag schuimverband met zilver Mepilex Ag Border siliconen / schuimverband met zilver Vliwaktiv absorberend koolstof verband met zilver
Acticoat Flex 7 zilversheet Mepilex Ag foam met zilver Mepilex Ag siliconenverband met zilver Vliwaktiv Ag koolstofverband

Links naar tabel met bestelinformatie:
- Zilver bevattende verbandmiddelen
naar boven

Wondreinigende producten en spoelvloeistoffen

Tot deze categorie behoren de eerder genoemde antiseptische oplossing die in gazen in wonden kunnen worden aangebracht zoals EUSOL-paraffine, betadine jodium oplossing, chloorhexidine oplossing en azijnzuur 1-3% oplossing, maar er zijn ook kant en klare wondreinigende producten op de markt zoals Prontosan, Dermacyn en Flamirins. Daarnaast zijn er spoelvloeistoffen in miniverpakking zoals Steripod of Normasol (steriele NaCl-oplossingen). Prontosan is een combinatie van een zeepoplossing (0.1% undecyleen amidopropylbetaine) en een antimicrobieel middel (0.1% polyhexanide). Het bestaat in de vorm van oplossingen en gels. Aan de gel is een bindmiddel toegevoegd (hydroxyethylcellulose). De zeepcomponent in Prontosan is wondreinigend en kan de biofilm waarmee sommige bacteriën zich kunnen omringen oplossen. Polyhexanide is een antisepticum dat effectief is tegen vele bacteriën waaronder S. aureus en Pseudomonas. Prontosan wordt vooral in Duitsland en Oostenrijk veel gebruikt en is in Nederland in opkomst. Dermacyn is een waterige oplossing die zuurstofradicalen bevat. Dit soort oplossingen (AEW, acid electrolyzed water) worden d.m.v. elektrolyse bereid uit puur water en NaCl. Het bevat waterstofhypochloriet (HCLO), en dat genereert hydroxyl radicalen die een snel en krachtig bactericide effect hebben. In andere landen worden dit soort oplossingen verkocht onder de namen Microcyn, Cleantop WM-S, Sterilox en Aqualox).

Prontosan wondvloeistof en gel Dermacyn acid electrolyzed water wonddesinfecterende oplossing Flamirins wondreinigende vloeistof Steripod klein verpakte flacons met steriel fysiologisch zout
Prontosan Dermacyn Flamirins Steripod

Links naar tabel met bestelinformatie:
- Wondreinigende producten
naar boven

Reiniging van de omgevende huid

Huid kan meestal gewoon gereinigd worden met water en eventueel zeep. Er bestaan ook huidreinigende speciale producten in de vorm van sprays, tissues of flacons. Dit kunnen bijvoorbeeld producten zijn om kleeflaagresten te verwijderen van de huid, of om de huid rond een stoma schoon te maken. Voorbeelden zijn Comfeel wond en huidreiniger, Conveen Easicleans, Proshield foam en spray, Remove kleeflaag verwijderaar en Triple Care antibacteriële reiniger. Klevende wondverbanden plakken alleen goed op een huid die schoon is en vrij van vetlagen en eventuele zalfresten, en goed droog. Het verwijderen van bloed gaat het best met water, maar daarna is een lange droogtijd nodig als er een pleister geplakt moet worden. Reinigen met alcohol is een alternatief (alleen bij intacte huid). Zinkoxidesmeersel moet worden verwijderd met zoete olie (daar is de zinkoxide ook in opgelost). Hardnekkige korsten kunnen het makkelijkst worden verwijderd nadat er een tijd een dikke laag vaseline op is aangebracht ter verweking.

Comfeel huidreiniger Comfeel huidreinigende tissues Conveen Easicleanse huidreinigende spray TripleCare huidreinigende vloeistof
Comfeel huidreiniger Comfeel huidreiniger Conveen easicleans Triple Care

Links naar tabel met bestelinformatie:
- Huidreinigende producten
naar boven

Bescherming en verzorging van de omgevende huid

In deze categorie vallen de producten die een laagje siliconen achterlaten op de huid zoals Cavilon barrière crème, swabs en spray, Conveen Critic Barrier crème, of Coloplast Skin Barrier Spray. Barrière crèmes beschermen de huid tegen de inwerking van vocht. Wonden lekken, en continue blootstelling aan wondvocht of aan wondbedekkers die een vochtig wondklimaat creëren veroorzaakt maceratie van de huid. Dit is te zien aan een witte verkleuring van de huid (door vochtopname door de hoornlaag). Een beetje maceratie van wondranden is niet erg, bij teveel verweking kunnen erosies ontstaan. Behalve met siliconen kan huid ook beschermd worden met vaseline zalf, of zinkoxide smeersel. Conveen Critic Barrier crème bevat 20% zinkoxide, maar ook Karaya poeder waardoor het goed hecht aan de huid, ook aan nattende en erosieve huid. Karaya poeder of gum is een plantaardig product van de boom Sterculia urens die in Pakistan en India groeit. Het is een sterk absorberende en klevende stof, die 100x zijn gewicht aan water kan absorberen. Bij aanbod van nog meer water vervloeit de Karaya gom tot een gel. Karaya poeder wordt verwerkt in emulsies, kleeflagen, laxantia, en vanwege de goede hechtende eigenschappen in stoma materialen. Naast beschermende producten zijn er ook huidverzorgende producten zoals Atrac-Tain hydraterende crème (met ureum) of Triple Care cream.

Cavilon barrière crème Cavilon barrière spray Conveen Critic Barrier cream Triple Care verzorgende creme
Cavilon barrière crème Cavilon barrière spray Conveen Critic Barrier crème Triple Care Cream

Links naar tabel met bestelinformatie:
- Huidbeschermende producten
naar boven


Geurneutraliserende producten

Geurneutraliserende producten bevatten vaak actieve kool, soms ook antibacteriële bestanddelen zoals zilver. Voorbeelden zijn Askina Carbosorb en Carbonet koolstofkompressen, Carboflex koolstof - alginaatverband, en Actisorb Silver en Vliwaktiv Ag absorberende kompressen met actieve kool en zilver. De geur in stinkende wonden wordt vaak veroorzaakt door anaerobe bacteriën of door Pseudomonas. Voor stinkende wonden, vaak oncologische wonden of diepe decubitus ulcera, kan ook metronidazolgel FNA worden geprobeerd of antiseptische producten zoals EUSOL / paraffine. Daarnaast is het mogelijk om gericht antibiotica te geven (clindamycine, ciprofloxacine, Augmentin).

Askina Carbosorb absorberend koolstof verband Carboflex absorberend koolstof verband met alginaten Actisorb Silver absorberend koolstof verband met zilver Vliwaktiv absorberend koolstof verband met zilver
Askina Carbosorb Carboflex Actisorb Silver Vliwaktiv Ag

Links naar tabel met bestelinformatie:
- Geurneutraliserende producten
naar boven

Honing producten

Honing wordt al eeuwenlang als wondbedekker gebruikt. Honing heeft de consistentie van een gel, en de hoge glucoseconcentratie (hyperosmotisch) werkt antibacterieel. Sommige honingen bevatten daarnaast ook nog andere antibacteriële bestanddelen zoals het enzym glucoseoxidase, dat glucose omzet in gluconzuur en waterstofperoxide, dat een antibacteriële werking heeft. De exacte samenstelling van de honing hangt af van het bijenvolk en de omgeving waar de nectar is verzameld. Er zijn diverse wondbedekkers op basis van honing verkrijgbaar, in de vorm verbandgazen, zalven en gels. Enkele voorbeelden zijn Revamil, Meldra, Melmax, Mesitran en Honeysoft. Melmax is een combinatie van honing en de stof PHI-5 (polyhydrated ionogens), een metalloproteinase remmer.

Mesitran honing bevattende vetgaas Mesitran soft gel honing wondgel Melmax honingverband met PHI-5 Revamil balm honingzalf
Mesitran honing vetgaas Mesitran soft gel Melmax honing verbanden Revamil balm honing zalf

Links naar tabel met bestelinformatie:
- Honing bevattende producten
naar boven

Folies

Wondfolies zijn transparante folies (meestal polyurethaan folies) met een kleeflaag. Deze folies zijn dun, sterk, dampdoorlatend. Het eerste merk en prototype van dit soort wondfolies was OpSite folie van Smith & Nephew. Door een wond af te plakken met PU-folie wordt een vochtig wondklimaat gecreëerd. Dit wordt ook wel een occlusief wondverband genoemd. Al in de jaren 60 was ontdekt dat de genezing van oppervlakkige wonden (schaafwonden) sneller gaat in een vochtig wondmilieu, onder occlusie [2]. De natuurlijke wondgenezing verloopt droog: fibrine lekt uit de wond en droogt uit, dit wordt de korst. De cellen die de wond moeten herstellen, leukocyten, macrofagen en later fibroblasten en keratinocyten kunnen alleen functioneren diep onder de korst, op het niveau waar de fibrinematrix nog niet uitgedroogd is. Bij afplakken met folie droogt de fibrine niet uit. Er ontstaat een vochtig wondklimaat, waarin alle processen sneller verlopen, inclusief de ingroei van epitheel. Er kunnen ook nadelen zijn: occlusieve folies bevorderen infecties en kunnen de huid macereren of smetplekken veroorzaken en ze hebben geen absorptiecapaciteit. Voorbeelden zijn OpSite folie, OpSite Flexigrid, Tegaderm film, Suprasorb F, Askina Derm, Bioclusive, Kliniderm film, Mepore film.

OpSite folie Tegaderm folie Mepore film Askina Derm folie
OpSite folie Tegaderm folie Mepore film Askina Derm folie

Links naar tabel met bestelinformatie:
- Polyurethaan folies met lijmlaag
naar boven

Referenties
2. Winter G. Formation of scab and the rate of epithelialisation of superficial wounds in the skin of the young domestic pig. Nature 1962;193:293-294.


Incisiefolies

Incisiefolies zijn identiek aan de bovengenoemde polyurethaanfolies. Incisie folies zoals OpSite (vroeger ook wel OpSite Incise) genoemd zijn steriele zelfklevende transparante polyurethaan folies, ook in grote maten, die bedoeld zijn om een te opereren gebied volledig af te dekken. Vervolgens wordt door het folie heen de incisie gemaakt. Het voordeel hiervan is dat er minder contact is tussen instrumentarium, handschoenen, hechtmateriaal etc. met de huid rondom de incisie. Dit wordt soms gebruikt bij orthopedische ingrepen zoals het inbrengen van heup of knieprothesen.

Opsite incisiefolie, steriel
Opsite incisie folie, steriel

Links naar tabel met bestelinformatie:
- Polyurethaan steriele incisiefolies met lijmlaag
naar boven

Infuuspleisters

Infuuspleisters zijn speciaal bedoeld voor het steriel afplakken en fixeren van ingebrachte infuusnaalden. Sommige infuuspleisters hebben een transparante polyurethaan folie met kleeflaag als basis, of een gedeelte van de pleister bestaat uit een transparante folie. Vaak bestaat de infuuspleister uit een rand van goed klevende en flexibele fixatiepleister van het zelfde materiaal waarvan ook de stevige flexibele fixatiepleisters Mefix, Primafix, en Medipore zijn gemaakt. De infuuspleisters hebben soms een wondkussentje (pad) dat precies de insteekopening bedekt, en een inkeping voor de infuuslijn. Voorbeelden zijn Applica IV en IV 3000 infuuspleisters, Kliniderm film, Mepore IV en Tegaderm Film IV. Er zijn ook infuuspleisters met een wondkussentje geïmpregneerd met een antisepticum, bijvoorbeeld Tegaderm Film CHG infuuspleisters met chloorhexidine.

OpSite IV 3000 infuuspleister Tegaderm IV infuuspleister Mepore IV infuuspleister Tegaderm Film CHG infuuspleister met chloorhexidine
OpSite IV 3000 Tegaderm IV Mepore IV Tegaderm Film CHG

Links naar tabel met bestelinformatie:
- Infuuspleisters
naar boven

Hydrocolloïden

Hydrocolloïdverbanden bestaan uit een dikke of dunne zelfklevende laag hydrocolloid, meestal aan de bovenkant bekleed met een polyurethaan toplaag. Het hydrocolloïd materiaal is een mengsel van kleefstoffen zoals polyisobutyleen en gelerende en absorberende deeltjes zoals gelatine, pectine, en carboxymethylcellulose. Polyisobutyleen is in verschillende varianten verkrijgbaar variërend van dun en kleverig tot rubberachtig. De hydrocolloid laag neemt het wondvocht op en vervloeit tot een gel die contact maakt met de wondbodem. De eerste hydrocolloïdverbanden zoals Duoderm en Comfeel waren van origine stomaverbanden. Hydrocolloïdverbanden zijn vooral werkzaam omdat ze een vochtig wondklimaat creëren, waarin autolytisch debridement bevorderd wordt. Verder wordt door de occlusie de obligaat aërobe wondflora geëlimineerd. Een ander gesuggereerd effect is dat door de occlusie een zuurstofgradiënt ontstaat tussen de zuurstofrijke wondranden en het anaërobe centrum. Die zuurstofgradiënt zou de ingroei van endotheelcellen bevorderen. Hydrocolloïdverbanden kunnen dus gebruikt worden om de vorming van granulatieweefsel te bevorderen. Daarnaast kan het vochtige en occlusieve wondklimaat de wondgenezing bevorderen en in sommige wonden pijn verminderen. De producten zijn makkelijk in het gebruik en kunnen meerdere dagen blijven zitten afhankelijk van de hoeveelheid wondvocht en de dikte van de hydrocolloïdlaag. Als ze verzadigd zijn of aan de rand lekken moeten ze worden vervangen. Voorbeelden van hydrocolloïdverbanden zijn Duoderm, Duoderm E, Duderm ExtraThin, Duoderm Signal, Comfeel Plus, Combiderm, Askina Hydro, Kliniderm Hydro, Nu-derm hydrocolloïdverband, Suprasorb H, Tegaderm hydrocolloïdverband.

Hydrocolloiden kunnen bij veel verschillende wonden en verschillende fasen worden toegepast. Bij diepe wonden met necrose en ondermijnde wondranden kunnen ze beter niet worden toegepast, omdat het gevaar bestaat dat het wondvocht dan niet draineren en een weg zoekt naar de omgeving via weefselspleten. De dikkere hydrocolloïden kunnen ook gebruikt worden om de huid te beschermen tegen druk. Een andere toepassing is het gebruik van hydrocolloiden op de intacte huid rond een wond, om die te beschermen tegen de inwerking van vocht of adhesieve wondverbanden. Hydrocolloiden met een kleeflaag kunnen incidenteel de omgevende huid irriteren. Ook contactallergie voor de kleeflaag komt voor. De verbanden verweken de wond, necrose en korsten en de omgevende huid. Door het wekende effect kan een wond bij de eerste verbandwisseling wat groter zijn. Ook komt er vaak een vieze anaerobe geur vrij en een op pus lijkende mix van hydrocolloid, wondvocht, en debris. Patiënten moeten gewaarschuwd worden dat dit er bij hoort, anders denken ze dat het verband averechts werkt.

Duoderm E hydrocolloidverband Duoderm Extra Thin hydrocolloidverband Comfeel Plus hydrocolloidverband Kliniderm Hydro hydrocolloidverband
Duoderm E Duoderm Extra Thin Comfeel Plus Kliniderm Hydro

Links naar tabel met bestelinformatie:
- Hydrocolloïdverbanden
naar boven

Hydrogels

Hydrogels bestaan grotendeels uit water, gebonden tot een gel door bindmiddelen zoals carboxymethylcellulose. De gels werken simpelweg omdat ze een vochtig wondklimaat creëren, hetgeen autolytisch debridement bevorderd. De methode is makkelijker dan het verbinden met fysiologisch zoutgazen omdat het slechts 1 x daags hoeft. Ook veroorzaakt het doorgaans minder pijn. Maar voor het verwijderen van necrose zijn fysiologisch zoutgazen effectiever. Hoewel de wondgels veel water bevatten, kunnen de bindmiddelen vaak nog meer aan. Dat betekent dat de gels een bepaalde hoeveelheid wondvocht kunnen binden, en ook dat gels gemengd kunnen worden met andere oplossingen, bijvoorbeeld met morfineoplossing (zie onder tips & tricks). Voorbeelden van hydrogels zijn IntraSite gel, Nu-Gel, Normlgel, Hypergel, Purilon gel, Duoderm hydrogel, Flamigel, Suprasorb G, Askina hydrogel, Tegaderm gel.

IntraSite gel Nu-gel Normlgel Hypergel
IntraSite Gel Nu-gel Normlgel Hypergel

Links naar tabel met bestelinformatie:
- Hydrogels
naar boven

Hydrofibers

Hydrofibers zijn absorberende verbanden bestaande uit droog vezelig materiaal dat vervloeit tot een gel wanneer het in contact komt met wondvocht. Het prototype van dit soort verbanden is Aquacel, gemaakt van vezels bestaande uit natriumcarboxymethylcellulose. Natriumcarboxymethylcellulose is een van cellulose (plantaardige herkomst, hout) afgeleid bindmiddel of verdikkingsmiddel dat ook in de voedingsmiddelen industrie wordt gebruikt (E 344). Van Aquacel bestaat ook een versie met zilver, Aquacel Ag. Andere hydrofibers zijn Durafiber en Kliniderm fiber.

Aquacel gelerende hydrofiber Aquacel Ag gelerende hydrofiber met zilver Durafiber gelerende hydrofiber Kliniderm fiber
Aquacel Aquacel Ag Durafiber Kliniderm fiber

Links naar tabel met bestelinformatie:
- Hydrofibers
naar boven

Hydroactieve niet gelerende verbanden

Dit type verbanden bestaan vaak ook uit dezelfde absorberende en gelerende carboxymethylcellulosevezels, maar vervloeien niet tot een gel. Ze nemen wondvocht op maar handhaven op het contactvlak met het wondbed een vochtig wondmilieu (vandaar de term hydroactief). Een voorbeeld van dit type verband is Suprasorb X, een verband geweven van zeer fijne cellulosevezels. Er is ook een variant met een antibacterieel en antimycotisch middel er in verwerkt, Suprasorb X + PHMB (polyhexamethylene biguanide). Andere voorbeelden zijn Cutinova Hydro, Urgoclean hydroactief absorberend wondverband en Balance Aqua Fiber.

Suprasorb X hydroactief verband Suprasorb X PHMB hydroactief verband Cutinova Hydro hydroactief verband Urgoclean hydroactief verband
Suprasorb X Suprasorb X + PHMB Cutinova Hydro Urgoclean hydroactief

Links naar tabel met bestelinformatie:
- Hydroactieve verbanden
naar boven

Xerogels

Xerogels zoals Iodosorb zijn droge producten. Ze zijn sterk absorberend, en vormen bij opname van voldoende exsudaat een gel laag aan het wondoppervlak. Het vochtig wondklimaat in de gel laag bevordert autolytisch debridement. Iodosorb is een kleiachtige substantie, ingeklemd tussen twee gaaslaagjes.

Iodosorb kompres
Iodosorb kompres

Links naar tabel met bestelinformatie:
- Xerogels
naar boven

Alginaatverbanden

Alginaten kunnen worden beschouwd als een variant van xerogels (producten die in een droge vorm worden aangebracht en bij contact met wondvocht een gel vormen). Ze zijn gemaakt uit bruin zeewier (kelp) dat gewonnen wordt uit koude kustwateren. Het actieve bestanddeel algin (alginic acid, alginate) is een wit tot geelbruin poeder, granulaat of vezelig materiaal dat in staat is 200-300 x zijn eigen gewicht in water te absorberen. Het is een polysaccharide, opgebouwd uit mannuronaat en guluronaat. Omdat het een natuurproduct is, varieert de samenstelling. Er zijn alginaatverbanden met veel mannuronaat (b.v Algisite M en Suprasorb A), die makkelijk een gel vormen, en er zijn alginaatverbanden met veel guluronaat (Kaltostat, Urgosorb en Kliniderm Alginate), die hun vezelige structuur lang behouden en alleen aan het wondoppervlak een gel vormen. De alginaten hebben een hoge absorptiecapaciteit, waardoor ze geschikt zijn voor gebruik bij veneuze ulcera onder een compressieverband. Alginaatverbanden zijn verkrijgbaar in verschillende maten, ook in de vorm van strengen voor het tamponeren van wonden. Er bestaan ook combinaties van alginaat met koolstof (Carboflex alginaatverband) en met zilver (Acticoat Absorbent, Algisite Ag, Melgisorb Ag, Seasorb Ag, Silvercel, Suprasorb A + Ag, Tegaderm Alginaat Zilver, Urgosorb Ag). De alginaten in alginaatverbanden zijn gebonden aan calciumionen of natriumionen. Alginaat verbanden hebben ook haemostatische eigenschappen, waarschijnlijk t.g.v. de calcium-ionen. Voorbeelden van verbanden met veel calciumalginaat zijn Kaltostat en Melgisorb. Kaltostat wordt vanwege de haemostatische eigenschappen soms toegepast op donorsite wonden of op chirurgische wonden die opengelaten worden.

Kaltostat alginaatverband Melgisorb alginaatverband Algisite Ag alginaatverband met zilver Algisite Ag alginaatverband met zilver
Kaltostat Melgisorb Algisite Ag Algisite Ag

Links naar tabel met bestelinformatie:
- Alginaatverbanden
naar boven

Schuimverbanden

Schuimverbanden zijn meestal gemaakt van polyurethaan schuim. Het schuim is zacht en bevat talloze poriën die met elkaar in verbinding staan in een open, sponsachtige structuur. Hierdoor kunnen schuimverbanden veel wondvocht absorberen en houden de wondranden droog. Afhankelijk van de dikte kunnen ze 3-4 dagen blijven zitten. De toplaag bestaat meestal uit polyurethaan film. De poriegrootte van de verschillende schuim materialen kan wisselen. Voor schuimverband dat bij VAC therapie (Vacuum Assisted Closure) wordt gebruikt is de porie grootte bijvoorbeeld heel groot omdat er een wondvocht stroom doorheen moet. Sommige schuimen hebben juist kleine of weinig poriën, of een grote dichtheid, zoals bijvoorbeeld Allevyn Compression dat vooral bedoeld is om druk te verdelen en niet zozeer om wondvocht te absorberen. De meeste schuimverbanden zijn zacht, vervormbaar en comfortabel en goed absorberend. Er zijn zeer veel verschillende schuimverbanden, bijna elke firma heeft er enkele in het repertoire. Schuimverbanden worden met en zonder kleeflaag geleverd. Voorbeelden van schuimverbanden zonder kleeflaag zijn Allevyn Non Adhesive, Allevyn Lite, Aquacel Foam niet-adhesief, Askina Foam, Biatain niet-adhesief, Mepilex schuimverband, Suprasorb P niet-adhesief. Voorbeelden van schuimverbanden met een kleeflaag zijn Allevyn Adhesive, Allevyn Plus Adhesive, Allevyn Compression, Allevyn Thin, Aquacel Foam adhesief, Askina Transorbent, Biatain adhesief, Suprasorb P adhesief, Urgocell Adhesive. Er bestaan ook schuimverbanden met zilver zoals Acticoat Moisture Control, Allevyn Ag, Allevyn Ag Gentle Border, Askina Calgitrol, Biatain Ag, Mepilex Ag. Ook samengestelde wondpleisters (eilandpleisters) hebben soms een centraal gedeelte (pad, wondkussen) bestaande uit een schuimverband. Voorbeelden daarvan zijn Askina Foam Border, Biatain Silicone, Kliniderm Foam Border, Mepilex Border, Tielle Plus, Urgocell Lite Border.

Allevyn Adhesive schuimverband Allevyn Non-Adhesive schuimverband Allevyn Compression schuimverband Allevyn Ag Gentle Border schuimverband met zilver
Allevyn Adhesive Allevyn Non-Adhesive Allevyn Compression Allevyn Ag Gentle Border

Structuur van schuimverband Mepilex Border Ag schuimverband met zilver Mepilex Ag schuimverband met zilver Allevyn Gentle Border Sacrum schuimverband
structuur schuimverband Mepilex Border Ag Mepilex Ag Allevyn Gentle Border Sacrum

Links naar tabel met bestelinformatie:
- Schuimverbanden
naar boven

Siliconenverbanden

Het eerste siliconenverband was Mepitel van Molnlycke. Mepitel is een synthetisch geperforeerd materiaal dat volledig uit siliconen bestaat. Dit materiaal heeft uit zichzelf klevende eigenschappen. Mepitel kan onder de kraan worden afgespoeld, zo ontdekte een zuinige wijkverpleegkundige, en behoudt dan de klevende eigenschappen. Tegelijkertijd is het vanwege het gladde oppervlak dat niet hecht aan de wond ook gemakkelijk te verwijderen zonder schade aan te richten. Mepitel kan worden ingedeeld bij de niet-adherente wondcontactmaterialen, een moderne versie van het vetgaas. Mepitel kan worden gebruikt in die situaties waarin ook een vetgaas wordt gebruikt. Vanwege de atraumatische eigenschappen worden de siliconen ook gebruikt bij kinderen met epidermolysis bullosa, waar de huid makkelijk loslaat, maar ook bij bejaarden met een kwetsbare huid, en bij patiënten met huidatrofie door corticosteroïden gebruik. Een andere indicatie is de skin tear (lapwond, losgescheurde huid). Bij een skintear ligt een flap huid los, die kan voorzichtig worden teruggevouwen en gefixeerd met Mepitel.
Inmiddels is er een hele lijn van wondbedekkers op basis van siliconen, ook van andere firma's, die allemaal de eigenschappen hebben van lichte kleefkracht. De firma Molnlycke heeft de oorspronkelijke siliconenverbanden gepatenteerd onder de naam Safe-Tac technologie. Er bestaan samengestelde wondkompressen met een siliconen wondcontactlaag (Mepilex border), schuimverbanden met een siliconen onderlaag (Mepilex), schuimverbanden geïmpregneerd met zilver met een siliconen onderlaag (Mepilex Ag) en er bestaat ook een siliconen kleefpleister op rol (Mepitac). Voorbeelden van wondbedekkers met een siliconenlaag van andere fabrikanten zijn Adaptic Touch, Askina Dressil, Allevyn Ag gentle Border, en Biatain Silicone.

Mepitel siliconen wondcontactlaag Mepilex schuimverband Mepilex border samengestelde wondpleister
Mepitel siliconenverband Mepilex schuimverband Mepilex border

Mepilex Ag schuimverband met zilver Mepitac siliconen kleefpleister op rol
Mepilex Ag (zilver bevattend) Mepitac siliconen kleefpleister

Links naar tabel met bestelinformatie:
- siliconen verbanden met SafeTac technologie
- overige siliconen gazen en siliconen sheets
naar boven

Siliconensheets

Siliconensheets zijn dikke plakken siliconenmateriaal, die gebruikt worden ter voorkoming van of behandeling van keloïd en hypertrofische littekens. De bedoeling is dat de siliconensheet maandenlang op het litteken wordt aangebracht. Siliconen hechten uit zichzelf aan de huid. Behalve sheets zijn er ook siliconencrèmes op de markt voor littekens.

Cica-Care siliconen plak voor keloid en hypertrofische littekens Dermatix siliconen plak voor keloid en hypertrofische littekens Dermatix siliconen gel voor keloid en hypertrofische littekens
Cica-Care Dermatix siliconengel Dermatix siliconengel

Links naar tabel met bestelinformatie:
- overige siliconen gazen en siliconen sheets
naar boven

Wondpleisters, chirurgische pleisters

Wondpleisters zijn de gewone Hansaplast huis- tuin- en keuken-pleisters, met een absorberend kussentje en een kleeflaag aan 2 kanten of rondom, maar het zijn ook de grotere formaten chirurgische pleisters die voor wonden worden gebruikt, of na een ingreep. De meeste chirurgische pleisters zijn eilandpleisters bestaande uit een wondkussen met niet-verklevende wondcontactlaag, omgeven door een rand van flexibele kleefpleister. Voorbeelden zijn Cutiplast, Hansapor Steril, Medipore + Pad, Mepore Pro, Optiskin, Primapore. De kleeflaag kan ook uit ander materiaal bestaan, bijvoorbeeld uit siliconen of polyurethaan film met kleeflaag (Mepore Film & Pad, OpSite Post-OP Visible, Tegaderm+Pad, Kliniderm Film Plus).

Hansaplast wondpleister Medipore + Pad chirurgische wondpleister Mepore chirurgische wondpleister Nonwoven gaas van cellulosevezels
Hansaplast pleister Medipore + Pad Mepore Cutiplast

Links naar tabel met bestelinformatie:
- Wondpleisters en chirurgische pleister
naar boven

Samengestelde wondverbanden

Samengestelde wondverbanden zijn wondverbanden opgebouwd uit verschillende materialen, waardoor ze niet makkelijk in te delen zijn in 1 groep. Voorbeelden zijn Alione (Absorberend kompres omgeven door een hydrocolloid kleeflaag), Tielle Plus (Schuimverband omgeven door een hydrocolloid-achtige hydropolymeer kleeflaag),en Tegaderm Absorbent (absorberend kompres omgeven door een zelfklevende polyurethaan folie).

Alione samengesteld wondverband Tielle Plus samengesteld wondverband Tegaderm Absorbent samengesteld wondverband
Alione Tielle Plus Tegaderm Absorbent

Links naar tabel met bestelinformatie:
- Samengestelde wondverbanden
naar boven

Kleefpleister (hechtpleister) op rol

Dit zijn de rolletjes kleefpleister in diverse breedten en uitvoeringen zoals textiel (Leukoplast), Kunstzijde (Leukosilk, Durapore), papiervlies (Leukopor, Micropore), kunststof (Leukoflex, Transpore, Blenderm), schuim (Microfoam). Er bestaan ook diverse brede rollen met stevige en goed klevende flexibele fixatiepleister, in 10, 15 of 20 cm breed zoals Mefix, Primafix en Medipore.

Leukoplast kleefpleister op rol Leukopor kleefpleister op rol Mefix fixatiepleister op rol Medipore fixatiepleister op rol
Leukoplast Leukopor Mefix fixatiepleister Medipore fixatiepleister

Links naar tabel met bestelinformatie:
- Kleefpleister (hechtpleister) op rol
naar boven

Hechtstrips

Hechtstrips zijn steriele zelfklevende strips of zwaluwstaartje voor het approximeren van wondranden na een chirurgische ingreep. Hechtstrips kunnen ook worden gebruikt om een skin tear (ontvelling) weer op zijn plek te brengen en te fixeren.

Leukostrip hechtstrips Steristrip hechtstrips Steristrip hechtstrips Steristrip hechtstrips
Leukostrip Steristrip Steristrip Steristrip

Links naar tabel met bestelinformatie:
- Hechtstrips
naar boven

Buisverbanden

Buisverbanden zijn rondgewoven elastische verbanden bedoeld voor het geven van compressie, voor het verbinden van armen en benen of andere lichaamsdelen, of voor het fixeren van andere verbanden (Bandafix). Voorbeelden van buisverbanden zijn Tubigrip, Tubifast, Tubinette en Bandafix.

Tubigrip buisverband Tubifast buisverband Tubinette buisverband Bandafix buisverband
Tubigrip Tubifast Tubinette Bandafix

Links naar tabel met bestelinformatie:
- Buisverbanden
naar boven

Enzymen

Enzymen zoals collagenase en andere metalloproteïnases worden tijdens het wondgenezingsproces geproduceerd door leukocyten, macrofagen, en later ook fibroblasten. Ze breken weefsel af en zijn betrokken bij het opruimen van necrose en de ombouw van bindweefsel in de herstelfase. Het is een voor de hand liggende gedachte dat necrose dan goed kan worden verwijderd door van buitenaf enzympreparaten aan te brengen, en in de loop der jaren zijn er verschillende ontwikkeld, zoals Elase (fibrinolysine), Novuxol (collagenase) en krill enzymen (afkomstig uit garnalen). Hieronder ziet men dat een stukje weefsel inderdaad kan oplossen in dit soort enzympreparaten.

Huidfragment blootgesteld aan NaCl controle oplossing Huidfragment blootgesteld aan krill enzymen 0.06 U/ml, de epidermis laat los Huidfragment blootgesteld aan krill enzymen 0.6 U/ml Huidfragment blootgesteld aan krill enzymen 3 U/ml
Controle (NaCl) krill enzymen 0.06 U/ml krill enzymen 0.6 U/ml krill enzymen 3 U/ml


Het probleem van de enzympreparaten is dat ze in vitro en in proefdieronderzoek effectief zijn maar dat het effect op de wonden waar ze voor bedoeld zijn (necrotische ulcera, zoals het ulcus cruris venosum, decubitus ulcera en andere chronische ulcera) tegenvalt. De bovengenoemde preparaten zijn in de jaren 80-90 getest vergeleken met placebo en bleken niet significant effectief. Vervolgens zijn ze geleidelijk van de markt gehaald in de meeste Europese landen. De reden dat het niet werkt bij chronische ulcera is waarschijnlijk dat wondvocht van chronische ulcera van nature al een hoge concentratie proteolytische enzymen bevat en dat het toevoegen van nog meer enzym van buitenaf daar weinig aan toevoegt.

Novuxol zalf (collagenase) Iruxol zalf (collagenase + chlooramphenicol) Elase zalf (fibrinolysine + DNAse) Santyl zalf (collagenase)
Novuxol (collagenase) Iruxol (collagenase + chlooramf.) Elase (fibrinolysine + DNAse) Santyl (collagenase)

Links naar tabel met bestelinformatie:
- enzymatische producten (niet in Nederland verkrijgbaar)
naar boven

Groeifactoren

Groeifactoren kunnen in vitro en in proefdieronderzoek (experimentele wonden bij ratten en andere proefdieren) de snelheid van wondgenezing verhogen. Voorbeelden zijn EGF (epidermal growth factor) en PDGF (platelet derived growth factor). PDGF is een groeifactor die vroeg in het wondgenezingsproces vrij komt uit bloedplaatjes. In de loop der jaren zijn vele groeifactoren geprobeerd, maar uiteindelijk heeft alleen PDGF de markt gehaald in de vorm van Regranex. Regranex was geregistreerd voor ulcera bij de diabetische voet. Het middel is als geneesmiddel toegelaten op de markt, hetgeen betekent dat er gecontroleerde studies zijn verricht bij grote aantallen patiënten. Het studie protocol hield in dat het middel moest worden aangebracht op wonden waarbij eerst chirurgisch debridement was toegepast. In de studie setting werkte het significant beter dan placebo. In de praktijk in de fase na introductie op de markt werd het niet zo netjes toegepast als had gemoeten (na necrotomie) en vielen de resultaten tegen in verhouding tot de hoge prijs. In 2008 gaf de Amerikaanse FDA een waarschuwing af over Regranex, nadat gebleken was dat de kans op ontstaan van kanker bij patiënten die 3 of meer tubes hadden gebruikt met een factor 5 was gestegen. Hierna is het van de markt gehaald.

In chronische ulcera zijn groeifactoren weinig effectief, ook weer vanwege de hoge proteolytische activiteit in wondvocht. Groeifactoren zijn eiwitten, en die worden in enkele seconden tot minuten afgebroken door de proteolytische enzymen die aanwezig zijn in chronische wonden. In schone, verse chirurgische wonden kunnen groeifactoren wel effectief zijn.

Regranex gel (becaplermin, platelet derived growth factor)
Regranex (PDGF)

Links naar tabel met bestelinformatie:
- groeifactoren (niet in Nederland verkrijgbaar)
naar boven

Metalloproteïnase remmers

Er van uitgaande dat de grote hoeveelheden proteolytische enzymen in wondvocht van chronische wonden misschien nadelig zijn, en in ieder geval groeifactoren afbreken, is er de afgelopen jaren gezocht naar stoffen die de proteolytische enzymen kunnen remmen: de metalloproteïnase remmers. Inmiddels zijn er een aantal verbandmiddelen met metalloproteïnase remmers op de markt. Voorbeelden zijn Promogran, Prisma, Cadesorb en Urgocell Start.

Promogran met metalloproteinaseremmer Prisma met metalloproteinaseremmer Cadesorb met metalloproteinaseremmer Urgocell Start met metalloproteinaseremmer
Promogran Prisma Cadesorb Urgocell Start Contact

Links naar tabel met bestelinformatie:
- Metalloproteïnase remmers
naar boven

Donorhuid

Donorhuid kan gebruikt worden als tijdelijke bedekking van wonden. Dit wordt onder andere toegepast bij brandwonden. Een voorbeeld van donorhuid is humane kadaverhuid van de huidbank (Euro Skin Bank) in beverwijk. Deze wordt soms toegepast als tweede laag over een wijd gemeshte split skin graft van de patiënt zelf, in situaties waarin er veel brandwonden zijn en een relatief tekort aan huid om grafts van af te nemen.


Gekweekte huid

Er zijn verscheidene varianten van gekweekte huid beschikbaar op de internationale markt, maar in Nederland is het aanbod beperkt. In het ideale geval wordt autologe huid gebruikt, gekweekt van cellen van de patiënt zelf. Dit kan een monocultuur van keratinocyten op een dragerlaag zijn, of een samengestelde gekweekte huid (huid equivalent) bestaande uit een collageenlaag, eventueel ingezaaid met (lichaamseigen) fibroblasten, bedekt met een toplaag van keratinocyten. Vele andere varianten bestaan. Het is mogelijk om vanuit een ovaal huidbiopt of enkele punchbiopten binnen 2-3 weken voldoende autologe cellen te kweken. De methode is echter kostbaar en vereist een ingewikkelde logistieke organisatie. Door de firma Baxter is in het verleden een variant van gekweekte autologe keratinocyten in Nederland geïntroduceerd (BioSeed). De cellen werden na opkweken in Duitsland, afgeleverd in Tissuecol, een twee-componenten fibrinelijm. Het product was erg duur en is niet doorgebroken op de markt. In het VUMC is enkele jaren geleden een autologe gekweekte huid ontwikkeld en getest (Tiscover) die uitgaat van punchgrafts.

Gekweekte huid is vooral ontwikkeld om te worden toegepast bij brandwonden, waar een tekort aan huid kan bestaan. Experimenteel wordt het ook gebruikt bij epidermolysis bullosa. In principe kan het ook worden toegepast in andere wonden, inclusief chronische ulcera zoals het ulcus cruris venosum. Een schoon en granulerend wondbed is vereist. Dit vergt enige voorbereidingstijd, maar dat valt binnen de periode die nodig is voor het kweken. Er zijn echter diverse redenen waarom het in de praktijk weinig wordt toegepast bij ulcera: het kweken is erg duur en logistiek lastig, en er zijn goedkopere en simpelere alternatieven zoals de punchgraft methode, die ook een veel steviger eindresultaat geeft. Verder is het meestal niet de epithelialisatiefase die het probleem is bij chronische ulcera, maar de fasen daarvoor.

Er bestaan ook allogene (niet-lichaamseigen) transplantaten in allerlei varianten, soms met gekweekte donorfibroblasten en donorkeratinocyten afkomstig van voorhuid. Deze allogene transplantaten slaan niet definitief aan, maar kunnen een stimulerende werking hebben op het wondbed. Naar verloop van tijd, meestal 6-8 weken, worden de lichaamsvreemde cellen afgestoten en geleidelijk vervangen door de eigen keratinocyten en fibroblasten. Voorbeelden zijn Apligraf, Dermagraft en Transcyte. Dermagraft is een gecryopreserveerd huidsubstituut, bestaande uit een matrix van polyglactin (een afbreekbaar materiaal, dat ook gebruikt wordt voor oplosbare hechtingen), met daarin ingezaaide gekweekte allogene (lichaamsvreemde) humane fibroblasten. De fibroblasten produceren groeifactoren, glycosaminoglycanen en andere extracellulaire matrix bestanden. Het Dermagraft concept is ontwikkeld door Advanced Tissue Sciences. Dit bedrijf is failliet gegaan, maar het product bestaat nog onder de naam Dermagraft en in andere landen als Transcyte. Apligraf bestaat uit een collageenmatrix van rundercollageen type I ingezaaid met humane donorfibroblasten, en daarop een laag humane donorkeratinocyten. In Nederland zijn deze met levende cellen ingezaaide huidequivalenten niet verkrijgbaar, in Amerika wel en onder voorwaarden worden ze ook vergoed. Het is niet duidelijk of deze producten voor veneuze ulcera effectief of kosten-effectief zijn.

Bioseed autologe keratinocyten in Tissuecoll Apligraf allogene huidequivalenten Dermagraft allogene huidequivalenten Transcyte allogene huidequivalenten
Bioseed Apligraf Dermagraft Transcyte

Links naar tabel met bestelinformatie:
- Gekweekte huid
naar boven

Biomaterialen / Extra Cellulaire Matrix componenten

Er bestaan een aantal producten gemaakt uit extracellulaire matrix eiwitten, zoals collageen en hyaluronzuur. Deze ECM producten kunnen, indien van buitenaf aangebracht in het wondbed, de vorming van granulatieweefsel stimuleren. Deze extracellulaire matrices zijn meestal bereid uit dierlijke materialen (varken, rund, hanekam). Voorbeelden van dermale matrices zijn Biobrane, Dermagraft, Biopad, Hyalofill, Integra, Oasis, Promogran, Prisma, Suprasorb C en Xelma.

Biobrane extracellulaire matrix Oasis extracellulaire matrix Suprasorb C collageen extracellulaire matrix Xelma extracellulaire matrix
Biobrane Oasis Suprasorb C Xelma

Links naar tabel met bestelinformatie:
- Extra Cellulaire Matrix componenten
naar boven

Vacuüm Assisted Closure

Vacuüm Assisted Closure (V.A.C.) of VAC therapie, vacuümtherapie is een techniek waarbij een wond continu vacuüm wordt gezogen. Op de wond gaat een polyurethaan schuim met grote poriën (er is ook een variant met kleine poriën). Daarop een slang uitlopend in een verdeelstuk. Slang en foam worden volledig luchtdicht afgeplakt met polyurethaan kleeffolie. Daarna wordt het geheel aangesloten aan een vacuüm pomp. Hiervan bestaan verschillende varianten, ook mobiel met accu's. De vacuümpomp zuigt het geheel vacuüm. Het effect is dat er een volledig occlusief wondmilieu ontstaat, dat er een exsudaat stroom op gang komt waarbij ook bacteriën en eventueel proteolytisch wondvocht continu worden afgevoerd, en mogelijk ook mechanische prikkeling van het schuimverband dat door het vacuüm stevig in de wond wordt geperst. Het precieze werkingsmechanisme is niet bekend, maar er zijn wel studies verricht (bij de diabetische voet en bij veneuze ulcera) die de werking onderbouwen. VAC therapie wordt ook toegepast bij open thorax wonden en voor het fixeren van huidtransplantaten. Aanvankelijk was in Nederland alleen de productlijn van KCI Medical beschikbaar, na het verlopen van het patent brengen meerdere fabrikanten vacuüm wondbehandeling producten op de markt en is de prijs van de disposables aanzienlijk gedaald. VAC therapie blijft toch prijzig, bewerkelijk, en lastig voor de patiënt en zal daarom vooral worden ingezet bij moeilijke ulcera en wonden die niet reageren op conventionele therapie.

VAC ATS Vacuum Assisted Woundclosure systeem Renasys Vacuum Assisted Woundclosure systeem VAC Freedom Vacuum Assisted Woundclosure systeem Pico Vacuum Assisted Woundclosure systeem
VAC ATS Renasys VAC Freedom en Via Pico

Links naar tabel met bestelinformatie:
- Producten voor vacuüm wondbehandeling
naar boven

Maden

Maden, althans sommige, kunnen een wond reinigen door selectief debris op te eten en vitaal weefsel te laten staan. De firma Biologiq heeft speciaal voor dit doel maden gekweekt van de vlieg Lucilia sericata die geleverd worden los of in sachets.De zakjes met maden worden op de wond aangebracht, of de maden worden losgelaten in de wond die wel zo wordt afgeplakt en afgedekt dat ze niet kunnen ontsnappen. Er zijn enkele case reports over madentherapie (maggot therapy). Ze zijn vooral gebruikt in wonden met veel necrose, diep en onoverzichtelijk, waarbij conventionele therapieën niet hielpen. De maden leven van debris en exsudaat, en produceren ook spijsverteringsenzymen en laten excreten (uitwerpselen) achter in de wond met mogelijk gunstige effecten. Niet iedereen, zowel patiënten als zorgverleners, vindt het idee dat er maden worden losgelaten in een wond verdraaglijk. De alternatieven zijn chirurgisch debridement of gazen gedrenkt in EUSOL paraffine en het overlaten aan het proces van autolytisch debridement (door het lichaam zelf).

Lucilia sericata Biobaq gevuld met maden van de vlieg Lucilia sericata Vliegenmaden die vanzelf in een ulcus cruris venosum terechtgekomen zijn
Lucilia sericata biobag met Lucilia sericata maden vliegenmaden in ulcus cruris

Links naar tabel met bestelinformatie:
- Madentherapie
naar boven
Powerpoint presentatie over alle wondbedekkers
Powerpoint presentatie over alle wondbedekkers (filesize: 14.2 Mb)


Evidence based medicine en wondbedekkers

Fabrikanten van wondbedekkers hoeven niet aan te tonen dat een product werkt, als het aan kwaliteitseisen voldoet wat betreft de productie en veiligheid krijgt het een CE markering en kan het op de markt worden gebracht. Daarom zijn er bijzonder weinig studies van goede kwaliteit over wondbedekkers. De studies die er zijn zijn vaak van matige kwaliteit, betreffen te weinig patiënten, en zijn vaak gesponsord door de verbandmiddelenindustrie. Vele variabelen zijn van invloed op de snelheid van wondgenezing, daarom zijn alleen studies met grote aantallen patiënten betrouwbaar en berusten publicaties over gunstige effecten bij kleinere groepen vaak op toeval. Cochrane reviews concluderen over wondbedekkers bijna zonder uitzondering dat er te weinig goede studies zijn om een uitspraak te kunnen doen over de effectiviteit. Het fenomeen publicatie bias speelt een grote rol en veroorzaakt dat reviewers verkeerde conclusies trekken. Een voorbeeld uit de praktijk is de discussie over de werkzaamheid van flammazine zalf. Flammazine zalf (zilversulfadiazine) is sinds vele jaren de standaard behandeling voor brandwonden. Als gevolg daarvan worden alle nieuwe wondproducten voor brandwonden altijd vergeleken met Flammazine. Als het nieuwe product beter werkt dan de gouden standaard flammazine, dan wordt de studie gepubliceerd. Als het niet beter werkt verdwijnt de studie in een bureaula; dit is het publicatie bias effect. Gaat men vervolgens al die dubieuze studies waarin het nieuwe product X er beter uit kwam dan Flammazine op een hoop gooien dan ontstaat de indruk dat de gouden standaard eigenlijk maar een matig effectief product is. Dit fenomeen speelt vaak op het terrein van wondbehandeling. Wie echt wil weten wat zilversulfadiazine doet zou een studie moeten uitvoeren waarin het product wordt vergeleken met placebo: dezelfde basiszalf zonder zilversulfadiazine. Daar zou best kunnen uitkomen dat er geen verschil is, of dat de werkzaamheid alleen berust op de zalfbasis. Het probleem is dat dit soort placebo gecontroleerde studies zelden worden uitgevoerd bij wondbedekkers, omdat het niet verplicht is voor toelating op de markt. Omdat er geen goede gerandomiseerde studies zijn op het gebied van wondgenezing zou men ook niet zijn tijd moeten verspillen aan Cochrane reviews, maar zelf studies moeten uitvoeren die wel aan de eisen voldoen.

Bij gebrek aan goede studies en gebrek aan bewijs zal men moeten terugvallen op ervaring (expert opinions).



  Gravure ulcus cruris  


bezoekers: 13-09-2023